Etimologija imena

Valjarice (Valjavica) drveni objekat, sa mehanizmom sa pogonom na vodu za valjanje vunene tkanine i izrade sukna. po narodnoj legendi Valjevo je dobilo ime po valjaricama koje su u većem broju postojali duž Kolubare i Gradca.

Tokom svih ovih vremena u valjevskoj su kotlini postojala naselja, ali pošto su obavljana samo sondažna arheološka istraživanja, i to na vrlo malim površinama, teško je nešto konkretnije reći o njihovom karakteru i prostoru koji su zauzimala u odnosu na današnje gradsko jezgro kao i o kontinuitetu postojanja i o eventualnim starim imenima. Najstariji do sada poznati spomen Valjeva pod tim imenom je, na osnovu jednog dokumenta iz Dubrovačkog arhiva, iz 1393. godine. O poreklu tog imena još nema pouzdanih istorijskih podataka. Postoji više narodnih legendi koje imaju različite priče o nastanku imena Valjevo. Po jednoj Valjevo je dobilo ime po „valjaricama“ kojih je bilo duž obala Kolubare. Druga opet ime Valjevo vezuje za dobru, „valjanu“, zemlju u valjevskoj kotlini. Po trećoj legendi Valjevo je svoje ime dobilo po grupi umornih izbeglica, koji su se, bežeći pred Turcima skotrljali, „svaljali“, s okolnih planina u kotlinu.

Pored narodne tradicije, i filologija je dala više hipoteza o postanku ovog imena. Po jednoj, reč Valjevo je nastala od stare latinske riječi „valis“ (lat. vallis) što znači dolina. Po drugoj, od reči „val“, zbog reke koja je pri bujicama plavila kotlinu. Postoji i hipoteza po kojoj Valjevo potiče od iskvarenog oblika imena rane srednjovekovne tvrđave, čije su postojanje, negde na Balkanu, pod imenom „Balba“, zabeležili vizantijski istorijski izvori.

Od svih tumačenja naučno je najutemeljenije ono prema kojemu reč Valjevo predstavlja prisvojni pridev starog slovenskog imena „Valj“. Time bi Valjevo označavalo posed, odnosno vlasništvo izvesnog Valja. Ova hipoteza ima i svoje potvrde u jednoj od narodnih legendi koja spominje postojanje nekog Valja, koji je bio vlasnik prve kafane podignute na području današnjeg grada, kao i u postojanju prezimena Valjević.